Η χώρα του ονείρου: Τό θέλημα τοῦ Θεοῦ καί ἡ ἐλευθερία – Ὅσιου Σιλουανοῦ τοῦ Ἀθωνίτου

Η χώρα του ονείρου

“Η ψυχή του Χριστιανού πρέπει να είναι λεπτή, να είναι ευαίσθητη, να είναι αισθηματική, να πετάει, όλο να πετάει, να ζει μες στα όνειρα. Να πετάει μες τ’ άπειρο, μες τ’ άστρα, μες τα μεγαλεία του Θεού, μες τη σιωπή. Όποιος θέλει να γίνει Χριστιανός, πρέπει πρώτα να γίνει ποιητής. Γέροντας Πορφύριος

Wednesday, May 02, 2012

Τό θέλημα τοῦ Θεοῦ καί ἡ ἐλευθερία – Ὅσιου Σιλουανοῦ τοῦ Ἀθωνίτου

Ὅσιος Σιλουανός ὁ Ἀθωνίτης


Εἶναι μεγάλο ἀγαθὸ νὰ παραδινόμαστε στὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ. Τότε στὴν ψυχὴ εἶναι Μόνος ὁ Κύριος καὶ δὲν ἔρχεται καμιὰ ξένη σκέψη· ἡ ψυχὴ προσεύχεται μὲ καθαρὸ νοῦ καὶ αἰσθάνεται τὴν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, ἔστω καὶ ἂν ὑποφέρει σωματικά.

῞Οταν ἡ ψυχὴ παραδοθεῖ ὁλοκληρωτικὰ στὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, τότε ὁ ῎Ιδιος ὁ Κύριος ἀρχίζει νὰ τὴν καθοδηγεῖ, καὶ ἡ ψυχὴ διδάσκεται ἀπευθείας ἀπὸ τὸν Θεό, ἐνῶ προηγουμένως τὴν ὁδηγοῦσαν οἱ δάσκαλοι καὶ ἡ Γραφή. ᾿Αλλὰ τὸ νὰ εἶναι Δάσκαλος τῆς ψυχῆς ὁ ῎Ιδιος ὁ Κύριος μὲ τὴ χάρη τοῦ ῾Αγίου Πνεύματος εἶναι σπάνιο καὶ λίγοι γνωρίζουν αὐτὸ τὸ μυστήριο, μόνο ὅσοι ζοῦν κατὰ τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ.῾Ο ὑπερήφανος δὲν ἀναζητεῖ τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, ἀλλὰ προτιμᾶ νὰ κατευθύνει ὁ ἴδιος τὴ ζωή του. Καὶ δὲν καταλαβαίνει ὅτι χωρὶς τὸν Θεὸ δὲν ἐπαρκεῖ τὸ λογικὸ τοῦ ἀνθρώπου γιὰ νὰ τὸν καθοδηγεῖ. Κι ἐγώ, ὅταν ζοῦσα στὸν κόσμο, προτοῦ νὰ γνωρίσω τὸν Κύριο καὶ τὸ ῞Αγιο Πνεῦμα, στηριζόμουν στὸ λογικό μου. ῞Οταν ὅμως γνώρισα μὲ τὸ ῞Αγιο Πνεῦμα τὸν Κύριό μας ᾿Ιησοῦ Χριστό, τὸν Υἱὸ τοῦ Θεοῦ, τότε παραδόθηκε ἡ ψυχή μου στὸν Θεὸ καὶ δέχομαι ὁτιδήποτε θλιβερὸ μοῦ συμβεῖ καὶ λέω· «῾Ο Κύριος μὲ βλέπει… Τί νὰ φοβηθῶ;». Προηγουμένως ὅμως δὲν μποροῦσα νὰ ζῶ κατ᾿ αὐτὸν τὸν τρόπο.

Γιὰ ὅποιον παραδόθηκε στὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ ἡ ζωὴ γίνεται εὐκολότερη, γιατὶ καὶ στὶς ἀρρώστιες καὶ στὴ φτώχεια καὶ στὸ διωγμὸ σκέφτεται· «῎Ετσι εὐδόκησε ὁ Θεὸς καὶ πρέπει νὰ ὑπομείνω γιὰ τὶς ἁμαρτίες μου».

Νά, ἐδῶ καὶ πολλὰ χρόνια πάσχω ἀπὸ πονοκέφαλο καὶ δύσκολα τὸν ὑποφέρω, ἀλλὰ μὲ ὠφελεῖ, γιατὶ μὲ τὴν ἀσθένεια ταπεινώνεται ἡ ψυχή. ῾Η ψυχή μου ἐπιθυμεῖ διακαῶς νὰ προσεύχεται καὶ νὰ ἀγρυπνεῖ, ἀλλὰ ἡ ἀσθένεια μὲ ἐμποδίζει, γιατὶ τὸ ἄρρωστο σῶμα ἀπαιτεῖ ἀνάπαυση. Παρακάλεσα πολὺ τὸν Κύριο νὰ μὲ θεραπεύσει, ἀλλὰ δὲν μὲ ἄκουσε. Καὶ αὐτὸ σημαίνει ὅτι αὐτὸ δὲν θὰ ἦταν πρὸς ὄφελός μου.

Νά ὅμως καὶ μιὰ ἄλλη περίπτωση, ποὺ ὁ Κύριος μὲ ἄκουσε καὶ μὲ ἔσωσε. Σὲ μιὰ γιορτὴ πρόσφεραν στὴν τράπεζα ψάρι. ᾿Ενῶ λοιπὸν ἔτρωγα, ἕνα κόκκαλο μπῆκε πολὺ βαθιὰ στὸ λαιμό μου. ᾿Επικαλέστηκα τὸν ἅγιο Παντελεήμονα, παρακαλώντας νὰ μὲ θεραπεύσει, γιατὶ ὁ γιατρὸς δὲν θὰ μποροῦσε νὰ μοῦ βγάλει τὸ κόκκαλο ἀπὸ τὸ φάρυγγα. Καὶ μόλις εἶπα, «γιάτρεψέ με», δέχομαι στὴν ψυχή μου ἀπάντηση· «Βγὲς ἔξω ἀπὸ τὴν τράπεζα, κάνε μιὰ βαθιὰ εἰσπνοὴ καὶ μιὰ ἀπότομη ἐκπνοὴ καὶ τὸ κόκκαλο θὰ βγεῖ μὲ αἷμα». ῎Ετσι κι ἔκαμα καὶ βγῆκε ἕνα μεγάλο κόκκαλο μὲ αἷμα». Καὶ κατάλαβα ὅτι ἂν ὁ Κύριος δὲν μὲ θεραπεύει ἀπὸ τὸν κεφαλόπονο, σημαίνει ὅτι εἶναι ὠφέλιμο γιὰ τὴν ψυχή μου νὰ ὑποφέρω τὸν πόνο.

Τὸ πιὸ πολύτιμο πράγμα στὸν κόσμο εἶναι νὰ γνωρίζεις τὸν Θεὸ καὶ νὰ καταλαβαίνεις, ἔστω καὶ ἐν μέρει, τὸ θέλημά Του.

῾Η ψυχὴ ποὺ γνώρισε τὸν Θεὸν πρέπει νὰ παραδίδεται στὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ σὲ ὅλα καὶ νὰ ζεῖ ἐνώπιόν Του μὲ φόβο καὶ ἀγάπη. Μὲ ἀγάπη, γιατὶ ὁ Κύριος εἶναι ἀγάπη. Μὲ φόβο, γιατὶ πρέπει νὰ φοβᾶται μήπως λυπήσει τὸν Θεὸν μὲ κάποιον κακὸ λογισμό. βλ. σ. 426

«῎Ω, Κύριε, ἀξίωσέ μας μὲ τὴ δύναμη τῆς χάριτος τοῦ ῾Αγίου Πνεύματος νὰ ζοῦμε σύμφωνα μὲ τὸ ἅγιο θέλημά Σου».

῞Οταν ἡ χάρη εἶναι μαζί μας, εἴμαστε δυνατοὶ κατὰ τὸ πνεῦμα. ῞Οταν ὅμως τὴν χάσουμε, βλέπουμε τὴν ἀδυναμία μας, βλέπουμε ὅτι χωρὶς τὸν Θεὸ δὲν μποροῦμε οὔτε νὰ σκεφτοῦμε τὸ καλό.

«῾Ο Θεὸς ὁ ᾿Ελεήμων, Σὺ γνωρίζεις τὴν ἀδυναμία μου. Σὲ παρακαλῶ· Δῶσε μου ταπεινὸ πνεῦμα, γιατὶ κατὰ τὴν εὐσπλαγχνία Σου δίνεις στὴν ταπεινὴ ψυχὴν νὰ ζεῖ κατὰ τὸ θέλημά Σου· ἀποκαλύπτεις σὲ αὐτὴν ὅλα τὰ μυστήριά Σου· δίνεις σὲ αὐτὴν νὰ γνωρίσει ᾿Εσένα καὶ πόσον πολὺ ᾿Εσὺ μᾶς ἀγαπᾶς».

Πῶς εἶναι δυνατὸ νὰ γνωρίζεις, ἂν ζεῖς σύμφωνα μὲ τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ;

Νά ἡ ἔνδειξη· ῍Αν στενοχωριέσαι γιὰ κάτι, αὐτὸ σημαίνει πὼς δὲν παραδόθηκες τελείως στὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, ἔστω καὶ ἂν σοῦ φαίνεται ὅτι ζεῖς σύμφωνα μὲ τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ.

῞Οποιος ζεῖ κατὰ τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, αὐτὸς δὲν μεριμνᾶ γιὰ τίποτε. Καὶ ἂν κάτι τοῦ χρειάζεται, παραδίνει τὸν ἑαυτό του καὶ τὴν ἀνάγκη του στὸν Θεό. Κι ἂν δὲν πάρει ὅ,τι θέλει, μένει ἤρεμος, σὰν νὰ τὸ εἶχε.

Ψυχὴ ποὺ παραδόθηκε στὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ δὲν φοβᾶται τίποτε· οὔτε θύελλες οὔτε ληστὲς οὔτε τίποτε ἄλλο. ῞Ο,τι καὶ ἂν ἔλθει, λέει· «῎Ετσι εὐδοκεῖ ὁ Θεός», κι ἔτσι διατηρεῖται ἡ εἰρήνη στὴν ψυχὴ καὶ στὸ σῶμα.

῞Οποιος μεριμνᾶ γιὰ τὸν ἑαυτό του, αὐτὸς δὲν μπορεῖ νὰ παραδοθεῖ στὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ ἔτσι, ὥστε ἡ ψυχὴ του νὰ ἔχει εἰρήνη στὸν Θεό. ῾Η ταπεινὴ ὅμως ψυχὴ παραδίδεται στὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ καὶ ζεῖ ἐνώπιόν Του μὲ φόβο καὶ ἀγάπη. Μὲ φόβο, μήπως λυπήσει σὲ κάτι τὸν Θεό, μὲ ἀγάπη, γιατὶ ἡ ψυχὴ γνώρισε πόσο μᾶς ἀγαπᾶ ὁ Κύριος. (βλ. σ. 425).

Τὸ καλύτερο ἔργο εἶναι νὰ παραδινόμαστε στὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ καὶ νὰ βαστάζουμε τὶς θλίψεις μὲ ἐλπίδα. ῾Ο Κύριος βλέποντας τὶς θλίψεις μας δὲν θὰ ἐπιτρέψει ποτὲ κάτι ποὺ νὰ ξεπερνᾶ τὶς δυνάμεις μας. ῎Αν οἱ θλίψεις μᾶς φαίνονται ὑπερβολικές, αὐτὸ σημαίνει πὼς δὲν ἔχουμε παραδοθεῖ στὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ.

῾Η ψυχὴ παραδόθηκε ὁλοκληρωτικὰ στὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ καὶ ἀναπαύεται κοντά Του, γιατὶ γνωρίζει ἀπὸ τὴν πείρα καὶ τὴν ῾Αγία Γραφὴ ὅτι ὁ Κύριος μᾶς ἀγαπᾶ πολὺ καὶ ἐπαγρυπνεῖ στὶς ψυχές μας, ζωοποιώντας τὰ πάντα μὲ τὴ χάρη Του ἐν εἰρήνῃ καὶ ἀγάπῃ.

῞Οποιος παραδόθηκε στὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, δὲν στενοχωριέται γιὰ τίποτε, ἔστω καὶ ἂν εἶναι ἄρρωστος καὶ φτωχὸς καὶ κατατρεγμένος. ῾Η ψυχὴ γνωρίζει ὅτι ὁ Κύριος προνοεῖ σπλαγχνικὰ γιὰ μᾶς. Μαρτυρεῖ γιὰ τὰ ἔργα τοῦ Θεοῦ τὸ ῞Αγιο Πνεῦμα, τὸ ῾Οποῖο γνωρίζει ἡ ψυχή. Οἱ ὑπερήφανοι ὅμως καὶ ἀνυπότακτοι δὲν παραδίνονται στὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, γιατὶ ἀγαποῦν ν᾿ ἀκολουθοῦν τὸ δικό τους θέλημα, πράγμα ποὺ βλάπτει πολὺ τὴν ψυχή.

῾Ο ὅσιος Ποιμὴν ὁ Μέγας εἶπε· «Τὸ θέλημά μας εἶναι χάλκινο τεῖχος ἀνάμεσα σὲ μᾶς καὶ στὸν Θεὸ καὶ δὲν μᾶς ἀφὴνει νὰ Τὸν πλησιάσουμε ἢ νὰ δοῦμε τὸ ἔλεός Του».

᾿Οφείλουμε πάντοτε νὰ παρακαλοῦμε τὸν Κύριο γιὰ τὴν εἰρήνη τῆς ψυχῆς, ὥστε νὰ εἶναι εὐχερέστερη ἡ ἐκπλήρωση τῶν ἐντολῶν Του· γιατὶ ὁ Κύριος ἀγαπᾶ ἐκείνους, ποὺ ἀγωνίζονται νὰ ἐκπληρώσουν τὸ θέλημά Του, καὶ ἔτσι βρίσκουν τὴν μεγάλη ἀνάπαυση στὸν Θεό.

῞Οποιος κάνει τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, εἶναι εὐχαριστημένος μὲ ὅλα, ἔστω καὶ ἂν εἶναι φτωχὸς καί, ἴσως, ἀσθενὴς καὶ πάσχει, γιατὶ τὸν εὐχαριστεῖ ἡ χάρη τοῦ Θεοῦ. ῞Οποιος ὅμως δὲν εἶναι ἱκανοποιημένος μὲ τὴ μοίρα του καὶ γογγύζει γιὰ τὴν ἀσθένειά του ἤ ἐναντίον ἐκείνου ποὺ τὸν πρόσβαλε, αὐτὸς νὰ ξέρει πὼς κατέχεται ἀπὸ ὑπερήφανο πνεῦμα καὶ ἔχασε τὴν εὐγνωμοσύνη γιὰ τὸν Θεό. ᾿Αλλ᾿ ἀκόμη καὶ σὲ μιὰ τέτοια περίπτωση μὴ στενοχωριέσαι, ἀλλὰ ζήτησε μ᾿ ἐπιμονὴ ἀπὸ τὸν Κύριο πνεῦμα ταπεινό. Καὶ ὅταν ἔλθει σ᾿ ἐσένα τὸ ταπεινὸ Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ ποὺ ἀναζητᾶς, τότε θὰ Τὸν ἀγαπήσης καὶ θὰ ἔχεις βρεῖ ἀνάπαυση, παρ᾿ ὅλες τὶς θλίψεις σου.

Ψυχὴ ποὺ ἀπέκτησε τὴν ταπείνωση θυμᾶται πάντα τὸν Θεὸ καὶ ἀναλογίζεται· «῾Ο Θεὸς μὲ δημιούργησε· ἔπαθε γιὰ μένα· συγχωρεῖ τὶς ἁμαρτίες μου καὶ μὲ παρηγορεῖ· μὲ τρέφει καὶ φροντίζει γιὰ μένα. Γιατί λοιπὸν νὰ μεριμνῶ ἐγὼ γιὰ τὸν ἑαυτό μου ἤ τί ἔχω νὰ φοβηθῶ, ἔστω καὶ ἂν μὲ ἀπειλεῖ ὁ θάνατος».

῾Ο Κύριος χαρίζει σύνεση σὲ κάθε ψυχὴ ποὺ παραδόθηκε στὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, γιατὶ Αὐτὸς εἶπε· «᾿Επικάλεσαί Με ἐν ἡμέρᾳ θλίψεως καὶ ἐξελοῦμαί σε καὶ δοξάσεις Με» (Ψαλμ. μθ´ 15).

Κάθε ψυχὴ ποὺ ταράζεται ἀπὸ ὁποιαδήποτε αἰτία πρέπει νὰ καταφεύγει στὸν Κύριο καὶ ὁ Κύριος θὰ τὴν καθοδηγήσει. Αὐτὸ ὅμως γίνεται κυρίως σὲ καιρὸ συμφορᾶς καὶ ἀπροσδόκητης συγχύσεως — κανονικὰ πρέπει νὰ ρωτᾶμε τὸν πνευματικό, γιατὶ αὐτὸ εἶναι ταπεινότερο.

῾Η ψυχὴ ποὺ παραδόθηκε στὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ μένει ἀδιαλείπτως κοντὰ στὸν Θεὸ καὶ ἀπολαμβάνει μεγάλη ἡσυχία. Καὶ ἀπὸ τὴ χαρὰ αὐτὴ προσεύχεται νὰ γνωρίσει κάθε ψυχὴ τὸν Κύριο, πόσο πολὺ μᾶς ἀγαπᾶ Αὐτὸς καὶ πόσο ἄφθονα μᾶς χορηγεῖ τὸ ῞Αγιο Πνεῦμα, τὸ ῾Οποῖο εὐφραίνει τὴν ψυχὴ κοντὰ στὸν Θεό.

Καὶ τὰ πάντα, τὰ πάντα δίνουν τότε ἀγάπη στὴν καρδιά, γιατὶ ὅλα εἶναι τοῦ Θεοῦ.

῾Ο Κύριος νουθετεῖ μὲ τὸ ἔλεός Του τὸν ἄνθρωπο, γιὰ νὰ δέχεται μ᾿ εὐγνωμοσύνη τὶς θλίψεις. Ποτὲ σὲ ὅλη μου τὴ ζωή, οὔτε μιὰ φορά, δὲν γόγγυσα γιὰ τὶς θλίψεις, ἀλλὰ τὰ δεχόμουν ὅλα σὰν φάρμακο ἀπὸ τὰ χέρια τοῦ Θεοῦ καὶ πάντα Τὸν εὐχαριστοῦσα, καὶ γι᾿ αὐτὸ ὁ Κύριος μοῦ ἔδωσε νὰ ὑπομένω ἐλαφρὰ τὸν ἀγαθὸ ζυγό Του.

῞Ολοι ἐπάνω στὴ γῆ ὑπομένουν ἀναπόφευκτα θλίψεις. Καὶ παρόλο ποὺ οἱ θλίψεις ποὺ παραχωρεῖ ὁ Κύριος δὲν εἶναι μεγάλες, ὅμως φαίνονται στοὺς ἀνθρώπους ἀφόρητες καὶ συντριπτικές. Καὶ αὐτὸ γίνεται, γιατὶ οἱ ἄνθρωποι δὲν θέλουν νὰ ταπεινωθοῦν ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ καὶ νὰ παραδοθοῦν στὸ θέλημά Του. ῞Οσοι ὅμως ἄφησαν τὸν ἑαυτό τους στὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, αὐτοὺς τοὺς καθοδηγεῖ ὁ ῎Ιδιος ὁ Κύριος μὲ τὴ χάρη Του καὶ ὑπομένουν μὲ ἀνδρεία τὰ πάντα γιὰ χάρη τοῦ Θεοῦ, τὸν ῾Οποῖο ἀγάπησαν καὶ μὲ τὸν ῾Οποῖο θὰ δοξάζονται αἰώνια.

Εἶναι ἀδύνατο ἐπάνω στὴ γῆ νὰ ἀποφύγεις τὶς θλίψεις. ῞Οποιος ὅμως παραδόθηκε στὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, ἐκεῖνος εὔκολα τὶς ὑπομένει. Βλέπει τὶς θλίψεις, ἀλλὰ ἐλπίζει στὸν Κύριο καὶ αὐτὲς περνοῦν.

῞Οταν ἡ Παναγία βρισκόταν κοντὰ στὸν Σταυρό, ἡ θλίψη Της ἦταν ἀκατάληπτα μεγάλη, γιατὶ Αὐτὴ ἀγαποῦσε τὸν Υἱό της περισσότερο ἀπ᾿ ὅ,τι μπορεῖ κανεὶς νὰ φαντασθεῖ. Κι ἐμεῖς γνωρίζουμε πὼς ὅσο μεγαλύτερη εἶναι ἡ ἀγάπη, τόσο μεγαλύτερη εἶναι καὶ ἡ ὀδύνη. Κατὰ τὴν ἀνθρώπινη φύση ἡ Θεοτόκος δὲν θὰ μποροῦσε μὲ κανένα τρόπο νὰ ὑπομείνει τὶς θλίψεις Της· παραδόθηκε ὅμως στὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ καὶ τὸ ῞Αγιο Πνεῦμα Τὴν ἐνίσχυσε νὰ ἀντέξει τὸν πόνο Της.

Μετὰ δὲ τὴν ᾿Ανάληψη τοῦ Κυρίου ἡ Παναγία ἔγινε ἡ μεγάλη παρηγοριὰ στὶς θλίψεις γιὰ ὅλο τὸ λαὸ τοῦ Θεοῦ.

῾Ο Κύριος ἔδωσε ἐπάνω στὴ γῆ τὸ ῞Αγιο Πνεῦμα, καὶ ὅσοι Τὸ ἔλαβαν αἰσθάνονται τὸν παράδεισο μέσα τους.

῎Ισως πεῖς· Γιατί λοιπὸν δὲν ἔχω κι ἐγὼ μιὰ τέτοια χάρη; Γιατὶ ἐσὺ δὲν παραδόθηκες στὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, ἀλλὰ ζεῖς κατὰ τὸ δικό σου θέλημα.

Παρατηρεῖστε ἐκεῖνον ποὺ ἀγαπᾶ τὸ θέλημά του. Αὐτὸς δὲν ἔχει ποτὲ εἰρήνη στὴν ψυχὴ καὶ δὲν εὐχαριστιέται μὲ τίποτε· γι᾿ αὐτὸν ὅλα γίνονται ὅπως δὲν ἔπρεπε. ῞Οποιος ὅμως δόθηκε ὁλοκληρωτικὰ στὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, ἔχει τὴν καθαρὰ προσευχή, καὶ ἡ ψυχή του ἀγαπᾶ τὸν Κύριο καὶ τὰ πάντα εἶναι εὐχάριστα καὶ καλά.

῎Ετσι παραδόθηκε στὸν Θεὸ ἡ ῾Υπεραγία Παρθένος· «᾿Ιδοὺ ἡ δούλη Κυρίου· γένοιτό μοι κατὰ τὸ ρῆμά Σου». ῎Αν λέγαμε κι ἐμεῖς τὸ ἴδιο, «ἰδοὺ ὁ δοῦλος Κυρίου· γένοιτό μοι κατὰ τὸ ρῆμά Σου», τότε τὰ Εὐαγγελικὰ λόγια τοῦ Κυρίου, ποὺ γράφτηκαν μὲ τὸ ῞Αγιο Πνεῦμα, θὰ ζοῦσαν μέσα στὶς ψυχές μας, ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ θὰ βασίλευε σ᾿ ὅλο τὸν κόσμο καὶ ἡ ζωὴ στὴ γῆ θὰ ἦταν ἀπερίγραπτα ὡραία. ᾿Αλλὰ παρόλο ποὺ τὰ λόγια τοῦ Κυρίου ἀκούγονται ἐπὶ τόσους αἰῶνες σὲ ὅλην τὴν οἰκουμένη, οἱ ἄνθρωποι δὲν τὰ καταλαβαίνουν καὶ δὲν θέλουν νὰ τὰ παραδεχθοῦν. ῞Οποιος ὅμως ζεῖ σύμφωνα μὲ τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, αὐτὸς θὰ δοξασθεῖ καὶ στὸν οὐρανὸ καὶ στὴ γῆ.

῞Οποιος παραδόθηκε στὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, ἀπασχολεῖται μόνο μὲ τὸν Θεό. ῾Η χάρη τοῦ Θεοῦ τὸν βοηθᾶ νὰ παραμένει σὲ ἀδιάλειπτη προσευχή. Καὶ ὅταν ἀκόμη ἐργάζεται ἢ ὁμιλεῖ, ἡ ψυχὴ του εἶναι ἀπορροφημένη ἀπὸ τὸν Θεό, καὶ γι᾿ αὐτὸ ὁ Κύριος τὴν πῆρε ὑπὸ τὴν προστασία Του.

῾Η παράδοση λέει ὅτι κατὰ τὴ φυγὴ στὴν Αἴγυπτο ἡ ῾Αγία Οἰκογένεια συνάντησε στὸ δρόμο ἕνα ληστή, ἀλλ᾿ αὐτὸς δὲν τοὺς ἔκανε κανένα κακό. ῞Οταν μάλιστα ὁ ληστὴς εἶδε τὸ Νήπιο, εἶπε ὅτι ἂν γινόταν ὁ Θεὸς ἄνθρωπος, δὲν θὰ ἦταν ὡραιότερος ἀπὸ αὐτὸ τὸ Νήπιο, καὶ τοὺς ἄφησε νὰ φύγουν ἀνενόχλητοι.

᾿Αξιοθαύμαστο πράγμα· Ληστὴς ποὺ σὰν θηρίο δὲν σπλαγχνίζεται κανέναν, οὔτε πρόσβαλε οὔτε λύπησε τὴν ῞Αγια Οἰκογένεια. ῾Η ψυχὴ τοῦ ληστῆ, μόλις εἶδε τὸ Νήπιο καὶ τὴν ταπεινὴ Μητέρα Του, συγκινήθηκε καὶ ἡ χάρη τοῦ Θεοῦ τὴν ἄγγιξε.

Τὸ ἴδιο συνέβαινε καὶ στὰ ἄγρια θηρία, ποὺ μόλις ἀντίκρυζαν τοὺς ἅγιους μάρτυρες ἢ τοὺς ὅσιους ἠρεμοῦσαν καὶ δὲν τοὺς ἔκαναν κακό. ᾿Αλλὰ καὶ οἱ δαίμονες ἀκόμα φοβοῦνται τὴν γαλήνια καὶ ταπεινὴ ψυχή, ποὺ τοὺς νικᾶ μὲ τὴν ὑπακοή, τὴν ἐγκράτεια καὶ τὴν προσευχή.

Καὶ ἄλλο παράδοξο πράγμα· ὁ ληστὴς λυπήθηκε τὸ Νήπιο-Κύριο, ἐνῶ οἱ ἀρχιερεῖς καὶ οἱ πρεσβύτεροι Τὸν παρέδωσαν στὸν Πιλάτο γιὰ νὰ σταυρωθεῖ. Καὶ αὐτὸ γιατὶ δέν προσεύχονταν καὶ δὲν ζητοῦσαν ἀπὸ τὸν Θεὸ σύνεση, πῶς καὶ τί νὰ κάνουν.

῎Ετσι, πολλές φορὲς οἱ κυβερνῆτες καὶ γενικὰ οἱ ἄνθρωποι ζητοῦν μὲν τὸ ἀγαθό, ἀλλὰ δέν γνωρίζουν ποῦ εἶναι αὐτὸ τὸ ἀγαθό. Δὲν ξέρουν ὅτι τὸ ἀγαθὸ βρίσκεται στὸν Θεὸ καὶ μᾶς δίνεται ἀπὸ τὸν Θεό.

Εἶναι ἀνάγκη νὰ προσευχόμαστε πάντοτε, γιὰ νὰ μᾶς νουθετεῖ ὁ Κύριος τί καὶ πῶς πρέπει νὰ κάνουμε, καὶ ὁ Κύριος δὲν θὰ ἐπιτρέψει νὰ παραπλανηθοῦμε.

῾Ο ᾿Αδὰμ δὲν εἶχε τὴ σύνεση νὰ ρωτήσει τὸν Κύριο γιὰ τὸν καρπὸ ποὺ τοῦ ἔδωσε ἡ Εὔα, καὶ γι᾿ αὐτὸ ἔχασε τὸν Παράδεισο.

῾Ο Δαβίδ δὲν ρώτησε τὸν Κύριο· «Θὰ ἦταν ἄραγε καλὸ γιὰ μένα νὰ πάρω τὴ γυναίκα τοῦ Οὐρία;» κι ἔπεσε στὰ ἁμαρτήματα τοῦ φόνου καὶ τῆς μοιχείας.

῎Ετσι καὶ ὅλοι οἱ ἅγιοι ποὺ ἁμάρτησαν, ἁμάρτησαν γιατὶ δὲν ἐπικαλοῦνταν τὴ βοήθεια τοῦ Θεοῦ γιὰ νὰ τοὺς φωτίσει. ῾Ο ὅσιος Σεραφείμ τοῦ Σαρώφ εἶπε· «῞Οταν μιλοῦσα ἀπὸ τὸ νοῦ μου, συνέβαιναν λάθη».

῾Υπάρχουν ὅμως καὶ ἀναμάρτητα λάθη ποὺ ὀφείλονται στὴν ἀτέλεια τοῦ ἀνθρώπου. Τέτοια βλέπουμε ἀκόμη καὶ στὴν Παναγία. Λέγεται στὸ Εὐαγγέλιο ὅτι, ὅταν ἐπέστρεφε ἡ Παναγία μὲ τὸν ᾿Ιωσὴφ ἀπὸ τὴν ῾Ιερουσαλήμ, νόμισε πὼς ὁ Υἱός της βάδιζε μαζὶ μὲ τοὺς συγγενεῖς ἢ τοὺς γνωστούς… Καὶ μόνο μετὰ τριῶν ἡμερῶν ἀναζήτηση Τὸν βρῆκαν στὸ ῾Ιερὸ τῶν ῾Ιεροσολύμων νὰ συνομιλεῖ μὲ τοὺς πρεσβυτέρους (Λουκ. β´ 44-46).

Συνεπῶς μόνο ὁ Κύριος εἶναι παντογνώστης, ἐνῶ ὅλοι ἐμεῖς, ὅποιοι καὶ ἂν εἴμαστε, πρέπει νὰ προσευχόμαστε στὸν Θεὸ ζητώντας σύνεση καὶ νὰ ρωτᾶμε τὸν πνευματικό μας, γιὰ ν᾿ ἀποφύγουμε λάθη.

Τὸ Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ ὁδηγεῖ καθένα μὲ διαφορετικὸ τρόπο· ὁ ἕνας ἡσυχάζει μόνος, στὴν ἔρημο· ὁ ἄλλος προσεύχεται γιὰ τοὺς ἀνθρώπους· ἄλλος κλήθηκε νὰ ποιμάνει τὸ λογικὸ ποίμνιο τοῦ Χριστοῦ· ἄλλος πῆρε τὸ χάρισμα νὰ κηρύσσει ἢ νὰ παρηγορεῖ τοὺς πάσχοντες· ἄλλος ὑπηρετεῖ τὸν πλησίον μὲ τὸν κόπο ἢ τὴν περιουσία του, καὶ ὅλα αὐτὰ εἶναι χαρίσματα τοῦ ῾Αγίου Πνεύματος καὶ ὅλα σὲ διαφορετικοὺς βαθμούς· στὸν ἕνα τριάντα, στὸν ἄλλο ἑξήντα καὶ σὲ μερικοὺς ἑκατὸ (πρβλ. Μαρκ. δ´ 20).

῍Αν ἀγαπούσαμε ὁ ἕνας τὸν ἄλλον μὲ ἁπλότητα καρδιᾶς, τότε ὁ Κύριος μὲ τὸ ῞Αγιο Πνεῦμα θὰ μᾶς ἔδειχνε πολλὰ θαύματα καὶ θὰ μᾶς ἀποκάλυπτε μεγάλα μυστήρια.

῾Ο Θεὸς εἶναι ᾿Αγάπη ἀκόρεστος…

῾Ο νοῦς μου στάθηκε στὸν Θεὸ καὶ σταμάτησα νὰ γράφω…

Πόσο φανερὸ εἶναι γιὰ μένα ὅτι ὁ Κύριος μᾶς κατευθύνει! Χωρὶς Αὐτὸν δὲν μποροῦμε οὔτε νὰ σκεφθοῦμε τὸ ἀγαθό. Γι᾿ αὐτὸ εἶναι ἀναγκαῖο σὲ μᾶς νὰ παραδινόμαστε στὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, ὥστε ὁ Κύριος νὰ μᾶς καθοδηγεῖ.

Ὅλοι μας ταλαιπωρούμαστε στὴ γῆ καὶ ζητοῦμε ἐλευθερία, ἀλλὰ λίγοι ξέρουν σὲ τί ἔγκειται ἡ ἐλευθερία καὶ ποῦ βρίσκεται.

Κι ἐγὼ θέλω ἐπίσης ἐλευθερία καὶ τὴν ἀναζητῶ ἡμέρα καὶ νύχτα. ῎Εμαθα πὼς βρίσκεται κοντὰ στὸν Θεὸ καὶ δίνεται ἀπὸ τὸν Θεὸ σὲ ὅσους ἔχουν ταπεινὴ καρδιά, σὲ ὅσους μετανόησαν κι ἔκοψαν τὸ θέλημά τους ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ. Σὲ ὅποιον μετανοεῖ, ὁ Κύριος δίνει τὴν εἰρήνη Του καὶ τὴν ἐλευθερία νὰ Τὸν ἀγαπᾶ. Καὶ δὲν ὑπάρχει τίποτε πολυτιμότερο στὸν κόσμο ἀπὸ τὴν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ καὶ τοῦ πλησίον. Σὲ αὐτὸ βρίσκει ἡ ψυχὴ ἀνάπαυση καὶ χαρά.

῎Ω, λαοὶ ὅλης τῆς γῆς, πέφτω στὰ γόνατα μπροστά σας καὶ σᾶς ἱκετεύω μὲ δάκρυα. ᾿Ελᾶτε στὸν Χριστό. ᾿Εγὼ ξέρω τὴν ἀγάπη Του γιὰ σᾶς. Τὴν γνωρίζω, καὶ γι᾿ αὐτὸ φωνάζω πρὸς ὅλην τὴν οἰκουμένη. ῍Αν δὲν γνωρίζεις κάτι, τότε πῶς θὰ μιλήσεις γι᾿ αὐτό;

Ρωτᾶς· «Πῶς εἶναι δυνατὸ νὰ γνωρίζει κάποιος τὸν Θεό;» Κι ἐγὼ σοῦ λέω ὅτι ἐμεῖς εἴδαμε τὸν Κύριο μὲ τὸ ῞Αγιο Πνεῦμα. Κι ἐσύ, ἂν ταπεινωθεῖς, θὰ σοῦ δείξει κι ἐσένα τὸ ῞Αγιο Πνεῦμα τὸν Κύριό μας, καὶ τότε θὰ θέλεις κι ἐσὺ νὰ βροντοφωνάζεις γι᾿ Αὐτὸ σὲ ὅλην τὴ γῆ.

Εἶμαι γέρος καὶ περιμένω τὸ θάνατο, καὶ γράφω τὴν ἀλήθεια ἀπὸ ἀγάπη γιὰ τὸ λαό, γιὰ τὸν ὁποῖο ἀγωνιᾶ ἡ ψυχή μου. ῎Ισως σωθεῖ ἔστω καὶ μιὰ ψυχή, καὶ γι᾿ αὐτὴν θὰ εὐχαριστῶ τὸν Θεό. ῾Η καρδιά μου ὅμως πονᾶ γιὰ ὅλον τὸν κόσμο καὶ δέομαι μὲ δάκρυα γι᾿ αὐτόν, γιὰ νὰ μετανοήσουν ὅλοι καὶ νὰ γνωρίσουν τὸν Θεὸ καὶ νὰ ζήσουν μὲ ἀγάπη καὶ νὰ γευθοῦν τὴ γλυκύτητα τῆς ἐλευθερίας κοντὰ στὸν Θεό.

῎Ω, ὅλοι οἱ ἄνθρωποι, οἱ κάτοικοι τῆς γῆς, προσευχηθεῖτε καὶ κλάψτε γιὰ τὶς ἁμαρτίες σας, γιὰ νὰ λάβετε τὴν ἄφεση αὐτῶν ἀπὸ τὸν Κύριο.

῞Οπου ὑπάρχει ἄφεση ἁμαρτιῶν, ἐκεῖ ὑπάρχει ἡ ἐλευθερία τῆς συνειδήσεως καὶ ἡ ἀγάπη, ἔστω καὶ λίγη.

῾Ο Κύριος δὲν θέλει τὸ θάνατο τοῦ ἁμαρτωλοῦ καὶ σὲ ὅποιον μετανοεῖ δίνει τὴ χάρη τοῦ ῾Αγίου Πνεύματος. ᾿Εκεῖνος χαρίζει στὴν ψυχὴ τὴν εἰρήνη καὶ τὴν ἐλευθερία νὰ παραμένει στὸν Θεὸ μὲ νοῦ καὶ καρδιά. ῞Οταν τὸ ῞Αγιο Πνεῦμα μᾶς συγχωρεῖ τὶς ἁμαρτίες, ἡ ψυχὴ ἀποκτᾶ τὴν ἐλευθερία νὰ προσεύχεται στὸν Θεὸ μὲ καθαρὸ τὸ νοῦ· τότε βλέπει ἀνεμπόδιστα τὸν Θεὸ καὶ βρίσκει ἀνάπαυση καὶ χαρὰ κοντά Του. Καὶ αὐτὸ εἶναι ἡ ἀληθινὴ ἐλευθερία. Χωρὶς ὅμως τὸν Θεὸ εἶναι ἀδύνατο νὰ ὑπάρχει ἐλευθερία, γιατὶ οἱ ἐχθροί κλονίζουν τὴν ψυχὴ μὲ τοὺς κακοὺς λογισμούς.

Θὰ πῶ τὴν ἀλήθεια μπροστὰ σὲ ὅλον τὸν κόσμο. Εἶμαι βδέλυγμα ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ καὶ θ᾿ ἀπελπιζόμουν γιὰ τὴ σωτηρία μου, ἂν δὲν μοῦ ἔδινε ὁ Θεὸς τὴ χάρη τοῦ ῾Αγίου Πνεύματος. Καὶ τὸ ῞Αγιο Πνεῦμα μὲ δίδαξε νὰ γράφω γιὰ τὸν Θεὸ χωρὶς κόπο, γιατὶ ᾿Εκεῖνος μὲ σπρώχνει στὸ νὰ γράφω.

Στενοχωριέμαι, καὶ θρηνῶ, καὶ ὀδύρομαι γιὰ τοὺς ἀνθρώπους. Πολλοὶ σκέφτονται μὲ ἀπόγνωση· «῾Αμάρτησα πολύ· σκότωσα, λήστεψα, ἐβίασα, συκοφάντησα, ἤμουν ἄσωτος καὶ ἔκανα καὶ ἄλλα πολλά». Καὶ ἀπὸ τὴ ντροπή τους δὲν ἔρχονται στὴ μετάνοια. Λησμονοῦν ὅμως ὅτι ὅλες οἱ ἁμαρτίες τους εἶναι σὰν σταγόνα μπροστὰ στὸ πέλαγος τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ.

῎Ω, ἀδελφοί μου, ὅλη ἡ γῆ, μετανοεῖτε, ὅσο ἀκόμα εἶναι καιρός. ῾Ο Κύριος γεμάτος ἔλεος περιμένει τὴ μετάνοιά μας. Καὶ ὅλος ὁ οὐρανὸς καὶ ὅλοι οἱ ἅγιοι περιμένουν ἐπίσης τὴν ἐπιστροφή μας. Γιατί, ὅπως ὁ Θεὸς εἶναι ἀγάπη, τὸ ἴδιο καὶ τὸ Πνεῦμα τὸ ῞Αγιο ποὺ κατοικεῖ στοὺς ἁγίους εἶναι ἀγάπη. Ζήτησε, καὶ ὁ Κύριος θὰ συγχωρέσει. Καὶ ὅταν λάβεις ἄφεση ἁμαρτιῶν, τότε θὰ ἔχεις χαρὰ καὶ εὐφροσύνη στὴν ψυχή, καὶ ἡ χάρη τοῦ ῾Αγίου Πνεύματος θὰ εἰσέλθει στὴν καρδιά σου καὶ θὰ πεῖς· «Νὰ ἡ ἀληθινὴ ἐλευθερία· κοντὰ στὸν Θεὸ καὶ ἀπὸ τὸν Θεό».

῾Η χάρη τοῦ Θεοῦ δὲν ἀφαιρεῖ τὴν ἐλευθερία, ἀλλὰ συνεργεῖ μόνο στὴν ἐκπλήρωση τῶν ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ. ῾Ο ᾿Αδὰμ βρισκόταν στὴν κατάσταση τῆς χάριτος, ἀλλὰ δὲν τοῦ ἀφαιρέθηκε τὸ αὐτεξούσιο. Οἱ ἄγγελοι παραμένουν ἐπίσης στὸ ῞Αγιο Πνεῦμα, ἀλλὰ δὲν τοὺς ἔχει ἀφαιρεθεῖ ἡ ἐλεύθερη θέληση.

Πολλοὶ ἄνθρωποι δὲν ξέρουν τὴν ὁδὸ τῆς σωτηρίας. Μπῆκαν στὸ σκοτάδι καὶ δέν βλέπουν τὸ Φῶς τῆς ᾿Αλήθειας. ᾿Εκεῖνος ὅμως ἦταν, εἶναι καὶ θὰ εἶναι ἐλεήμων καὶ καλεῖ ἀπὸ εὐσπλαγχνία ὅλους κοντά Του· «᾿Ελᾶτε σ᾿ ᾿Εμένα ὅλοι οἱ κοπιῶντες καὶ πεφορτισμένοι, γνωρίστε Με καὶ ἐγὼ θὰ δώσω σὲ σᾶς τὴν ἀνάπαυση καὶ τὴν ἐλευθερία».

Νά ἡ ἀληθινὴ ἐλευθερία — ὅταν βρισκόμαστε κοντὰ στὸν Θεό. Κι ἐγὼ δὲν τὸ ἤξερα αὐτὸ προηγουμένως. ῝Ως τὴν ἡλικία τῶν εἰκοσιεπτὰ ἐτῶν πίστευα μόνο ὅτι ὁ Θεὸς ὑπάρχει, ἀλλὰ δὲν Τὸν γνώριζα. ᾿Αφότου ὅμως Τὸν γνώρισα μὲ τὸ ῞Αγιο Πνεῦμα, ἡ ψυχή μου ὁρμᾶ μὲ πάθος πρὸς Αὐτὸν καὶ Τὸν ζητῶ διακαῶς ἡμέρα καὶ νύχτα.

῾Ο Κύριος μᾶς ἔδωσε τὴν ἐντολὴ νὰ ἀγαπᾶμε ὁ ἕνας τὸν ἄλλον. Σὲ αὐτό ἔγκειται ἡ ἐλευθερία· στὴν ἀγάπη γιὰ τὸν Θεὸ καὶ γιὰ τὸν πλησίον. ᾿Εδῶ βρίσκεται καὶ ἡ ἐλευθερία καὶ ἡ ἰσότητα. Στὴν κοσμικὴ τάξη εἶναι ἀδύνατο νὰ ὑπάρξει ἰσότητα —αὐτὸ ὅμως δὲν ἔχει σημασία γιὰ τὴν ψυχή. Δὲν μπορεῖ νὰ εἶναι ὁ καθένας βασιλιὰς ἢ ἄρχοντας, πατριάρχης, ἢ ἡγούμενος ἢ διοικητής. Μπορεῖς ὅμως σέ κάθε τάξη ν᾿ ἀγαπᾶς τὸν Θεὸ καὶ νὰ εἶσαι εὐάρεστος σὲ Αὐτὸν— καὶ αὐτὸ εἶναι τὸ σπουδαῖο. Καὶ ὅσοι ἀγαποῦν περισσότερο τὸν Θεὸ στὴ γῆ, θὰ ἔχουν μεγαλύτερη δόξα στὴν Βασιλεία καὶ θὰ εἶναι πιὸ κοντὰ στὸν Κύριο. ῾Ο καθένας θὰ δοξασθεῖ κατὰ τὸ μέτρο τῆς ἀγάπης του.

῎Εμαθα ὅτι ἡ ἀγάπη ποικίλλει ὡς πρὸς τὴν ἔντασή της. ῞Οποιος φοβᾶται τὸν Θεό, φοβᾶται νὰ Τὸν λυπήσει μὲ κάτι· αὐτὸς εἶναι ὁ πρῶτος βαθμός. ῞Οποιος ἔχει τὸ νοῦ καθαρὸ ἀπὸ ἐμπαθεῖς λογισμούς, αὐτὸ εἶναι ὁ δεύτερος βαθμός, μεγαλύτερος ἀπὸ τὸν πρῶτο. ῞Οποιος αἰσθητὰ ἔχει τὴ χάρη στὴν ψυχή του, αὐτὸ εἶναι ὁ τρίτος βαθμὸς τῆς ἀγάπης, ἀκόμη μεγαλύτερος.

῾Η τέταρτη βαθμίδα, ἡ τέλεια ἀγάπη γιὰ τὸν Θεό, εἶναι ὅταν ἔχει κάποιος τὴ χάρη τοῦ ῾Αγίου Πνεύματος καὶ στὴν ψυχὴ καὶ στὸ σῶμα. Αὐτῶν τῶν ἀνθρώπων ἁγιάζουν τὰ σώματα καὶ μετὰ τὸ θάνατό τους γίνονται ἅγια λείψανα. ῎Ετσι γίνεται μὲ τὰ σώματα τῶν ἁγίων μαρτύρων, τῶν προφητῶν, τῶν ὁσίων ἀνδρῶν.

῞Οποιος βρίσκεται στὸ μέτρο αὐτό, δὲν προσβάλλεται ἀπὸ τὴν σαρκικὴ ἐπιθυμία, καὶ θὰ μποροῦσε νὰ κοιμηθεῖ μὲ νέα κοπέλλα, χωρὶς καμιὰ ἐπιθυμία γι᾿ αὐτήν. ῾Η ἀγάπη τοῦ Θεοῦ εἶναι ἰσχυρότερη ἀπὸ τὴν ἀγάπη τῆς κοπέλλας, πρὸς τὴν ὁποίαν ἑλκύονται ὅλοι, ἐκτὸς ἀπὸ ὅσους ἔχουν τὸ πλήρωμα τῆς χάριτος τοῦ Θεοῦ, γιατὶ ἡ γλυκύτητα τοῦ ῾Αγίου Πνεύματος μεταμορφώνει ἐντελῶς τὸν ἄνθρωπο, καὶ τὸν διδάσκει νὰ ἀγαπᾶ πλήρως τὸν Θεό. ῎Εχοντας τὸ πλήρωμα τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ ἡ ψυχὴ δὲν ἐγγίζει τὸν κόσμο, παρότι ζεῖ στὴ γῆ ἀνάμεσα στοὺς ἄλλους. ῾Η ψυχὴ λησμονεῖ ὅλα τὰ ἐπίγεια ἐξαιτίας τῆς μεγάλης ἀγάπης γιὰ τὸν Θεό.

῾Η δυστυχία μας ἔγκειται στὸ ὅτι δὲν στεκόμαστε ἀκλόνητοι, ἐξαιτίας τῆς ὑπερηφάνειάς μας, στὴ χάρη αὐτή, κι ἐκείνη μᾶς ἐγκαταλείπει, καὶ ἡ ψυχὴ τὴν ἀναζητεῖ μὲ θρήνους καὶ ὀδυρμοὺς καὶ λέει·

«Διψᾶ ἡ ψυχή μου τὸν Κύριο».

Προέλευση κειμένου: ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ ΚΑΡΕΑ



http://foschristou.wordpress.com/2012/04/25/%CF%84%CF%8C-%CE%B8%CE%AD%CE%BB%CE%B7%CE%BC%CE%B1-%CF%84%CE%BF%E1%BF%A6-%CE%B8%CE%B5%CE%BF%E1%BF%A6-%CE%BA%CE%B1%CE%AF-%E1%BC%A1-%E1%BC%90%CE%BB%CE%B5%CF%85%CE%B8%CE%B5%CF%81%CE%AF%CE%B1-%E1%BD%85/

0 Comments:

Post a Comment

Subscribe to Post Comments [Atom]

<< Home


Κέρσορες © "Copy/Paste"